Bölümümüz öğretim elemanı Arş. Gör. Dr. Şenol Gündoğdu’nun “İkinci Meşrutiyet döneminde İslamcılığın Türkçülük eleştirisi” başlıklı makalesi Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi’nde yayımlanmıştır. Makaleye bu bağlantıyı tıklayarak erişebilirsiniz.
Öz: Bu çalışma İkinci Meşrutiyet döneminin iki önemli akımı olan İslamcılık ve Türkçülük arasındaki ilişkiye millet ve milliyetçilik kavramları bağlamında odaklanmaktadır. İkinci Meşrutiyet’in ilk yıllarında dönemin en önemli İslamcı dergisi Sırat-ı Müstakim-Sebilürreşad etrafında toplanan İslamcılar ve Türkçüler 1912 sonrasında farklı milliyetçilik anlayışları yüzünden fikir ayrılığına düşmüşlerdir. İslamcılık akımı, Osmanlı Devleti’nin selameti için İslami kimliğin ön planda olduğu bir toplum fikri peşindedir. Türkçülük ise Müslüman kimliğin Türklüğün bir parçası olduğu ancak Türk kimliğinin baskın olduğu bir düzen fikrini savunur. Bu nedenle iki akım arasındaki fikir ayrılığının ana sebebi millet anlayışlarının ayrışmasıdır. Bu çalışmanın odak noktası bahsi geçen fikir ayrılığının İslamcı tarafını ele almak olacaktır. Bunu yapabilmek için de Sırat-ı Müstakim-Sebilürreşad dergisinde yer alan millet ve milliyetçilik meselesiyle ilgili yazılar Türkçülük eleştirisi kapsamında incelenmiştir. İslam’ı yeniden canlandırmak ve güçlendirmek düsturu üzerine inşa edilen İslamcılık ideolojisi her ne kadar Türkçülük özelinde etnik milliyetçilikleri eleştirse de son tahlilde modern öncesi ümmet fikrini millileştirerek milliyetçi bir tavır sergiler.